روش‌های درمان چاقی + خطرات و عوارض

چاقی چیست؟

شاخص توده بدن (BMI) معیاری است که وزن و قد فرد را برای اندازه‌گیری اندازه بدن می‌سنجد. طبق گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، در بزرگسالان بی‌ام‌آی 30.0 یا بیشتر به عنوان چاقی تعریف می‌شود. اما BMI همه چیز نیست. به عنوان یک معیار محدودیت‌هایی نیز دارد.

به گفته CDC: “عواملی مانند سن، جنس، قومیت و توده عضلانی می‌توانند بر رابطه بین BMI و چربی بدن تأثیر بگذارند. همچنین، BMI بین چربی اضافی، عضله یا توده استخوان تمایزی قائل نمی‌شود و هیچ نشانه‌ای از توزیع چربی در افراد ارائه نمی‌دهد. “

با وجود این محدودیت‌ها، از BMI همچنان به عنوان راهی برای سنجش اندازه بدن استفاده می‌شود.

علائم چاقی

چاقی زمانی تشخیص داده می‌شود که شاخص توده بدن (BMI) شما ۳۰ یا بالاتر باشد. شاخص توده بدنی، با تقسیم وزن (کیلوگرم) بر قد (متر) به توان ۲ تعیین می‌شود.

برای اکثر افراد، BMI تخمین مناسبی از چربی بدن را ارائه می‌دهد. با این حال، BMI به طور مستقیم چربی بدن را اندازه‌گیری نمی‌کند؛ بنابراین برخی از افراد مانند ورزشکاران عضلانی ممکن است BMI در گروه چاقی داشته باشند حتی اگر چربی اضافی بدن ندارند.

• رشد کودک | غذاهایی که باعث رشد کودک میشود
• ریواس | خواص ریواس | ضررهای ریواس

علل چاقی

اگرچه تأثیرات ژنتیکی، رفتاری، متابولیکی و هورمونی بر وزن بدن وجود دارد، اما چاقی هنگامی اتفاق می‌افتد که از میزان سوزاندن با ورزش و فعالیت‌های عادی روزانه کالری بیشتری دریافت کنید. بدن شما این کالری‌های اضافی را به عنوان چربی ذخیره می‌کند.

افراد مبتلا به چاقی ممکن است قبل از احساس سیری، کالری بیشتری مصرف کنند، زودتر احساس گرسنگی کنند یا به دلیل استرس یا اضطراب، بیشتر غذا بخورند.

چه عللی باعث چاقی می‌شوند؟

– مصرف غذاهای پرانرژی مانند مواد قندی و چربی‌ها، پرخوری و بی‌علاقگی به میوه‌ها و سبزی‌ها.

– کم تحرکی

– افرادی که با افزایش سن، کم تحرک هستند و بیشتر می‌خوابند و بالطبع نیاز به انرژی کمتری دارند، اما دریافت انرژی یعنی مواد غذایی را که مصرف می‌کنند به مقدار لازم کاهش نمی‌دهند.

– بیماری‌هایی که سبب کاهش فعالیت می‌شوند مانند بیماری‌های استخوانی مفصل مانند آرتروز

– اختلال در فعالیت برخی از غدد داخلی بدن مانند کم کاری غده تیروئید

– زمینه ارثی چاقی

ارث و تأثیرات خانوادگی

ژن‌هایی که از والدین خود به ارث می‌برید ممکن است بر میزان چربی بدن شما و محل توزیع آن چربی تأثیر بگذارد. ژنتیک همچنین ممکن است در میزان کارآیی بدن شما برای تبدیل غذا به انرژی، چگونگی تنظیم اشتها در بدن و چربی‌سوزی بدن در طی ورزش نقش داشته باشد.

انتخاب‌های سبک زندگی

• رژیم غذایی ناسالم. رژیم غذایی با کالری زیاد، کمبود میوه و سبزیجات، مصرف زیاد فست‌فود و نوشیدنی‌های پرکالری و نوشابه‌ها، به افزایش وزن کمک می‌کنند.
• کالری‌های مایع. افراد می‌توانند بدون احساس سیری کالری زیادی مصرف کنند، به ویژه کالری حاصل از الکل. سایر نوشیدنی‌های پرکالری، مانند نوشابه‌های قندی می‌توانند به افزایش وزن به صورت قابل توجهی کمک کنند.
• عدم فعالیت. اگر سبک زندگی کم‌تحرکی دارید، می‌توانید به راحتی هر روز کالری بیشتری از میزان سوزاندن آن با ورزش و انجام کارهای روزمره دریافت کنید. نگاه به صفحه رایانه، تبلت و تلفن فعالیت کم‌تحرک است. تعداد ساعاتی که شما در مقابل صفحه مانیتور قرار دارید با افزایش وزن ارتباط بسیاری دارد.

بیماری‌های خاص و داروها

در بعضی از افراد، چاقی را می‌توان به دنبال یک علت پزشکی یافت؛ مانند سندرم پرادر-ویلی، سندرم کوشینگ و سایر شرایط. مشکلات پزشکی مانند آرتروز نیز می‌تواند سبب کاهش فعالیت شود که در نهایت ممکن است منجر به افزایش وزن شود.

اگر از طریق رژیم غذایی یا فعالیت جبران نکنید، برخی از داروها می‎توانند منجر به افزایش وزن شوند. این داروها شامل برخی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج، داروهای دیابت، داروهای ضد روان‌پریشی، استروئیدها و بلاکرها هستند.

مسائل اجتماعی و اقتصادی

عوامل اجتماعی و اقتصادی با چاقی ارتباط دارند. اجتناب از چاقی دشوار است؛ اگر مناطق ایمن برای راه رفتن یا ورزش نداشته باشید. به همین ترتیب ممکن است روش‌های سالم پخت‌و‌پز به شما آموزش داده نشود، یا به غذاهای سالم دسترسی نداشته باشید. علاوه بر این، افرادی که با آنها وقت می‌گذرانید ممکن است بر وزن شما تأثیر بگذارند؛ اگر دوستان یا اقوام چاقی داشته باشید، احتمال چاقی بیشتر می‌شود.

سن

چاقی می‌تواند در هر سنی، حتی در کودکان کم سن نیز رخ دهد. اما با افزایش سن، تغییرات هورمونی و سبک زندگی با فعالیت کمتر، خطر چاقی را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، با افزایش سن، میزان عضله در بدن شما کاهش می‌یابد. به طور کلی، توده عضلانی کم منجر به کاهش متابولیسم می‌شود.

این تغییرات همچنین میزان کالری مورد نیاز را کاهش می‌دهد و جلوگیری از اضافه وزن را دشوار می‌کند. اگر به طور آگاهانه چیزهایی را که می‌خورید کنترل نکنید و با افزایش سن از نظر جسمی تحرک بیشتری نداشته باشید، احتمالاً اضافه وزن پیدا می‌کنید.

• آلزایمر چیست | درمان آلزایمر | 9راه پیشگیری از آلزایمر
• سرماخوردگی | روش درمان خانگی سرماخوردگی

تاثیر چاقی بر کیفیت زندگی

چاقی می‌تواند کیفیت کلی زندگی شما را کاهش دهد. ممکن است نتوانید کارهایی را که قبلاً انجام می‌دادید، با همان کیفیت قبل انجام دهید. ممکن است از تردد در مکان‌های عمومی خودداری کنید. افراد چاق حتی ممکن است با تبعیض روبه‌رو شوند.

سایر موارد مرتبط با وزن که ممکن است بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد؛ عبارتند از:

• افسردگی
• معلولیت
• مشکلات جنسی
• شرم و احساس گناه
• ایزوله‌سازی اجتماعی
• دستاورد پایین در کار

عوارض جانبی چاقی

افراد مبتلا به چاقی به احتمال زیاد به تعدادی از مشکلات بالقوه جدی سلامتی مبتلا می‌شوند، از جمله:

• بیماری قلبی و مغزی. چاقی باعث می‌شود که فشار خون بالا و سطح غیر طبیعی کلسترول داشته باشید؛ که از عوامل خطر بیماری‌های قلبی و مغزی است.
• دیابت نوع ۲. چاقی می‌تواند نحوه استفاده از انسولین در بدن برای کنترل سطح قند خون را تحت تأثیر قرار دهد. این خطر مقاومت به انسولین و دیابت را افزایش می‌دهد.
• سرطان‌های خاص. چاقی ممکن است خطر ابتلا به سرطان رحم، دهانه رحم، آندومتر، تخمدان، پستان، روده بزرگ، راست‌روده، مری، کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده، کلیه و پروستات را افزایش دهد.
• مشکلات گوارشی. چاقی احتمال ابتلا به سوزش معده، بیماری کیسه صفرا و مشکلات کبدی را افزایش می‌دهد.
• مشکلات زنانه و جنسیتی. چاقی ممکن است باعث ناباروری و پریودهای نامنظم در زنان شود. چاقی همچنین می‌تواند باعث اختلال نعوظ در مردان شود.
• آپنه خواب (وقفه تنفسی در هنگام خواب). افراد مبتلا به چاقی، بیشتر دچار آپنه خواب می‌شوند، اختلال بالقوه جدی که در آن تنفس به طور مکرر در طول خواب متوقف شده و سپس شروع می‌شود.
• آرتروز. چاقی علاوه بر تقویت التهاب در بدن‌، فشار وارد شده بر مفاصل را نیز افزایش می‌دهد. این عوامل ممکن است منجر به عوارضی مانند آرتروز شود.

اضافه وزن و چاقی چه عوارضی دارد؟

هر چه وزن بیشتر باشد، قلب مجبور است سخت‌تر کار کند. چاقی سبب بروز بسیاری از بیماری‌ها می‌شود که برخی از آنها عبارتند از بیماری‌های قلبی – عروقی (مانند سکته قلبی، سکته مغزی و فشار خون بالا)، عوارض ریوی، دیابت، بیماری کبد و مجاری صفراوی (مانند سنگ کیسه صفرا و مجاری صفراوی، سیروز کبدی و …)، نقرس، آرتروز و درد مفاصل، برخی سرطان‌ها مانند (سرطان رحم)، فتق و ایجاد واریس.

اما به خاطر بسپارید که اگر بتوان وزن را کم کرد و به وزن مناسب رسید می‌توان از بروز همه این مشکلات تا حد زیادی جلوگیری کرد.

پایین آوردن وزن تا رسیدن به حد مطلوب باید تدریجی و مداوم باشد و این بسیار بهتر و سالم‌تر از کم کردن سریع وزن است. بهترین راه برای این کار، افزایش فعالیت بدنی، اصلاح رژیم و عادت‌های غذایی و کاهش مصرف انرژی است .

• جراحی بینی | هزینه جراحی بینی | حکم جراحی بینی 
• تومور چیست | انواع تومور | دلایل تشکیل تومور

تشخیص چاقی

برای تشخیص چاقی، پزشک به طور معمول معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد و برخی آزمایش‌ها را توصیه می‌کند. این آزمایش‌ها و تست‌ها به طور کلی شامل موارد زیر است:

• بررسی سوابق پزشکی. پزشک ممکن است سابقه وزن شما، تلاش‌های شما برای کاهش وزن، فعالیت بدنی و عادات ورزشی، الگوی غذا خوردن و کنترل اشتها، سایر شرایطی که داشته‌اید، داروها، سطح استرس و سایر موارد در ارتباط با سلامتی شما را بررسی کند. پزشک همچنین ممکن است سابقه پزشکی خانواده شما را بررسی کند تا ببیند آیا شما مستعد ابتلا به برخی شرایط هستید یا خیر.
• معاینه عمومی بدنی. این کار شامل اندازه‌گیری قد، بررسی علائم حیاتی، مانند ضربان قلب، فشار خون و دما، گوش دادن به صدای قلب و ریه‌ها و معاینه شکم.
• محاسبه BMI . پزشک، شاخص توده بدنی (BMI) شما را بررسی می‌کند. بی‌ام‌آی ۳۰ یا بالاتر چاقی محسوب می‌شود. اعداد بالاتر از ۳۰ خطرات سلامتی شما را حتی بیشتر می‌کنند. BMI شما باید حداقل سالی یک بار بررسی شود؛ زیرا می‌تواند به تعیین خطرات کلی سلامتی و درمان‌های مناسب کمک کند.
• اندازه گیری دور کمر. چربی ذخیره شده در اطراف کمر شما، که گاهی اوقات چربی احشایی یا چربی شکم نامیده می‌شود، ممکن است خطر بیماری قلبی و دیابت را بیشتر کند. اگر اندازه دور کمر زنان بیش از ۸۹ سانتی‌متر و مردان بیش از ۱۰۲ سانتی‌متر باشد ممکن است خطرات سلامتی بیشتری نسبت به افراد با اندازه دور کمر کمتر داشته باشند. مانند اندازه‌گیری BMI، دور کمر شما باید حداقل سالی یک بار بررسی شود.
• بررسی سایر مشکلات سلامتی. اگر از مشکلات سلامتی مطلع هستید، پزشک آنها را ارزیابی می‌کند. پزشک همچنین سایر مشکلات سلامتی احتمالی مانند فشار خون و دیابت را بررسی می‌کند. ممکن است پزشکتان آزمایش‌های قلبی خاصی مانند الکتروکاردیوگرام را توصیه کند.
• آزمایش خون. آزمایش‌های شما به سلامتی، عوامل خطر و علائم فعلی شما بستگی دارد. آزمایش خون ممکن است شامل آزمایش کلسترول، آزمایش عملکرد کبد، گلوکز ناشتا، آزمایش تیروئید و موارد دیگر باشد.

جمع‌آوری تمام این اطلاعات به شما و پزشک کمک می‌کند تا مشخص کنید که چه مقدار از وزن خود را باید کم کنید و چه شرایط سلامتی یا خطرات دیگری را دارید. این آزمایش‌ها به شما کمک می‌کند که در مورد وضعیت سلامت خود تصمیم درستی بگیرید.

جلوگیری از چاقی

چه در معرض چاقی هستید، چه در حال حاضر دارای اضافه وزن هستید یا حتی از وزن مناسبی برخوردار هستید، می‌توانید برای جلوگیری از افزایش وزن ناسالم و مشکلات مربوط به سلامتی اقداماتی انجام دهید.

جای تعجب نیست که مراحل جلوگیری از افزایش وزن همان مراحل کاهش وزن است: ورزش روزانه، رژیم غذایی سالم و تعهد طولانی‌مدت برای مراقبت نسبت به آنچه می‌خورید و می‌نوشید.

• به طور منظم ورزش کنید. برای جلوگیری از افزایش وزن باید هفته‌ای ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه فعالیت با شدت متوسط ​​داشته باشید. فعالیت‌های بدنی متوسط شامل راه رفتن سریع و شنا است.
• از یک برنامه غذایی سالم پیروی کنید. روی غذاهای کم‌کالری و غنی از مواد مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل تمرکز کنید. از مصرف چربی‌های اشباع‌شده خودداری کنید و مصرف شیرینی و الکل را محدود کنید. روزانه سه وعده غذایی منظم با میان‌وعده محدود بخورید. هنوز هم می‌توانید غذاهای پرچرب و پرکالری به صورت نادر مصرف کنید. فقط مطمئن باشید که بیشتر اوقات غذاهایی را انتخاب کنید که باعث افزایش وزن مناسب و سلامتی می‌شوند.
• تله‌های غذایی که باعث افزایش خوردن شما می‌شوند را بشناسید و از آنها اجتناب کنید. موقعیت‌هایی که باعث غذا خوردن خارج از کنترل می‌شوند را شناسایی کنید. سعی کنید یک یادداشت تهیه کنید و بنویسید چه می‌‍خورید، چه مقدار می‌خورید، چه موقع غذا می‌خورید، چه احساسی دارید و چقدر گرسنه‌اید. پس از مدتی، باید ظهور الگوها را مشاهده کنید. می‌توانید از قبل برنامه‌ریزی کنید و استراتژی‌هایی برای مدیریت این نوع شرایط تهیه کنید و رفتارهای غذایی خود را کنترل کنید.
• وزن خود را مرتباً کنترل کنید. افرادی که حداقل هفته‌ای یک بار وزن خود را می‌سنجند، در حذف وزن اضافی موفق‌ترند. نظارت بر وزن می‎تواند به شما بگوید که آیا تلاش شما موثر است یا خیر؛ یا می‌تواند به شما کمک کند که افزایش وزن کم را قبل از اینکه به یک مشکل بزرگ تبدیل شود، تشخیص دهید یا خیر.
• ثابت‌قدم باشید. پایبندی به برنامه وزن مناسب در طول هفته، آخر هفته‌ها و در میان تعطیلات تا حد ممکن شانس موفقیت طولانی‌مدت را افزایش می‌دهد.

مجله پزشکی دکتر سلامی